E Diel, 28-11-2010, 07:59pm (GMT)
Ripublikim
INTERVISTË ME POETIN DHE KRITIKUN LETRAR IBRAHIM IBISHI
SHKRIMI ËSHTË NJË NDJENJË HYJNORE
Nga Bilall Maliqi, 29-08-2010
Ibrahim Ibishi është i lindur në Kremenatë të Gallapit, më 16 dhjetor 1953. Me profesion është mësimdhënës i Gjuhës shqipe dhe Letërsisë dhe mësues klasor. Përpos profesionit të mësimdhënësit ai ka afinitet për krijimtari letrare në zhanre të ndryshme letrare. Ai është poet, tregimtar, romansier dhe kritik letrar. Dëshira për ta zhvilluar një intervistë me poetin dhe kritikun letrar Ibrahim Ibishi ishte e kahmotshme.Në këtë bisedë u fokusuam në pyete të ndryshme duke filluar nga zanafilla e tij krijuese deri tek planet e tij në rrafshin krijues në të ardhmen e që z. Ibrahim me kënaqësi iu përgjigj pyetjeve tona…
*Zoti Ibrahim në interes të lexuesve të revistës “Perspektiva” na thuani diçka lidhur me zanafillën tuaj krijuese dhe rrugëtimin nga vëllimi poetik “Varr në qiell” deri në ditët e sotme?
I. Ibishi Krejt në fillim, askush nuk e di, kur fillon nxitja e dëshira për të thënë diçka ndryshe nga të tjerët. Gadi çdo krijues qe kanë pyetur se çka e ka nxitur të shkruajë, ka thënë se nuk e di saktësisht, as pse shkruan. Shkrimi është një ndjenjë hyjnore, mendoj. Te unë mbase ka ndikuar ineresimi i arsimtarit të gjuhës, Gani Berisha, që në majë bjeshke ( në Tyxhec ) na sillte asokohe revistat për fëmijë “ Pionieri “ dhe “ Zani i rinisë “. Ishte diku viti 1965. Apo njerëz të caktuar, mbase edhe lindin bashkë me dashurinë për të shkruar, ndërsa leximi standard është ana favorizuese që e ndihmon individin të skalitet në një poet a prozator të ardhshëm. E mbaj mend se lexoja shumë libra që na jepte nga “ biblioteka “ e shkollës, po ai arsimtari Gani. Pastaj shkruaja diçka, duke u bazuar ne vjershat e autorëve të ndryshëm. Në ndërkohë e krahasoja shkrimin tim me atë të një tjetri dhe, fitoja guximin të provoja përsëri e përsëri… Kjo kishte ndodhur në vitet kur shkoja në fillore. Gjatë shkollimit të mesëm nuk u mora me shkrime, më shumë u angazhova në aktivitetet muzikore në SHKA “ Zenel Hajdini “, të Gjilanit. Në këtë kohë botova vetëm dy a tri poezi ne revisten letrare “ Bota e re “.
Vetëm në vitet e 80- ta iu përkushtova shkrimit. Botova, në fillim, në revistat për fëmijë “ Pionieri “ dhe “ Gep “ e më vonë edhe në “ Zëri “ dhe “ Rilindja “. Në vitin 1995, me kujdesin dhe ndihmën finansiare të profesorëve, Bislim Pireva, Rexhep Shemsiu dhe ca miqve të tyre, botova vëllimin poetik “ Varr në qiell “. Në këtë kohë kisha gati për botim edhe dorëshkrimin me tregime “ Shiu për kërpudha “, por ata u përcaktuan për poezitë. Libri pati jehonë, si libër i parë dhe i guximshëm i një krijuesi relativisht të ri që kishte bërë emër nëpër revista e gazeta shqipe. Vetëm pak më vonë, po të njëjtin vit, me ndihmën e miqve, shokëve të rinisë dhe ish nxënësve të mi, botova edhe librin me tregime “ Shiu për kërpudha “, i cili dështoi për shkak të naivitetit tim dhe injorancës së njerëzve të Revistës letrare “ Jeta e re “, me të cilët isha marr vesh për botimin. Edhe pse ishte i lektoruar, ai libër doli qesharak në kopërtina dhe pati me mijëra gabime prej më të ndryshmëve. Libri më i bukur imi ishte i dënuar për dështim. Nuk u zhgënjeva,por vazhdova të shkruaj dhe, në vitin 1996 botova tregimet më të guximshme në çdo aspekt, nën titullin “ Korbat mbi muranë “, në editimin e SHB “ Rilindja “. Edhe pse mendoja se do të pritej mirë, ky libër kaloi në heshtje, i injoruar më duket. Edhe më tutje nuk u zhgënjeva. Vazhdova me prozë dhe, në vitin 2000 SHB “ Rilindja “ më botoi romanin “ Shtjella e vetmisë “, i cili bëri jehonë dhe u shpall si libri më i bukur i shkruar në prozë dhe fitoi çmimin “ Hivzi Sulejmani “ të SHSHK.
Po të njëjtin vit botova te SHB “ Rozafa “ në Prishtinë, romanin tjetër “ Trëndafil në varrezë “ që u prit mirë nga lexuesit dhe kritika letrare. Gjatë kohës sa shkruaja romanet që i përmenda lart, në intermexo shkruaja poezi që të ruaja kontinuitetin e të shkruarit të prozave të gjata, kështu që në vitin 2002, në edicion të SHB “ Faik Konica “ botova vëllimin poetik “ Kaçurrelja që vraponte pas erës “.
Romani “ Njerëzit e vjeshtës ose: Dashuria e një të çmenduri “ u botua në edicionin e SHB “ Rozafa “, në Prishtinë, si roman i blerë apo i shpërblyer në konkursin e Ministrisë së Kulturës së Kosovës, në vitin 2004, ndërsa në vitin 2008 botova dy libra: “ Baladë shiu “ ( poezi ), finansuar nga Ministria e Kulturës së Kosovës dhe “ Magjia e shkrimit dhe përjetimi i leximit “, ( shkrime diskursive ), finansuar nga Kuvendi Komunal i Prishtinës. Të dy këta libra u edituan nga Shb “ Rozafa “ në Prishtinë.
*Në letrat shqipe lexuesi ju njeh si: poet, tregimtar, romansier dhe kritik letrar, shkruani për fëmijë dhe të rritur, na thuani cilit ligjerim poetik më shumë i jepni hapsirë?
I. Ibishi Unë e dua shumë poezinë. Kjo mund të shihet lehtë, kur të lexosh prozën time. Ajo është e mbushur me figurshmëri dhe muzikalitet poetik. Poezinë e shkruaj në çaste të veçanta intime, kur kam dhembje shpirti, kur ndihem i harruar, i vetmuar a i plakur. Për mua poezia shndërrohet, pastaj, në ves, në një lloj sëmundjeje e më pastaj në një ilaç, me të cilin shërohet po kjo sëmundje që shkakton pikëllimin.Ndërsa prozën e dua se aty ke hapësirë të shtrihesh për shtatë palë qejfe. Ajo të ngjanë në një rrugë të gjatë me plot paqartësi, kënaqësi, me plot vetmi, me të panjohura… Është një histori, është një enigmë, është fantazi…Këtu duhet ta njohësh mirë këtë rrugë, kohën dhe të lexosh mirë shpirtin e bashkëudhëtarëve që vet i ke zgjedhur për këtë rrugëtim magjik.
Dhe, në fund të hamendjes sime, kaloj në anën e prozës. Ajo është e kaluara, e tashmja dhe e ardhmja e botës sime të vogël të artit.
Poezia përpara dhe sot
*Na e tërhiqni një segment lidhur me poezinë përpara dhe sot.Si kanë qenë kriteret për botim të një libri përpara sepse kohëve të fundit jemi dëshmitarë të një “vlimi” të librave me kritere dhe pa kritere. Komenti i juaj?
I. Ibishi Vlerat dhe jovlerat kanë ekzistuar me formësimin e njeriut nëpër kohë. Gjithmonë ka patur poezi dhe jopoezi, ka patur mjeshtër dhe mediokër, por “ matja “ e vlerës dhe jovlerës është bërë pak më ndryshe. Kriteret e botimit të librit, në kohën kur “ Rilindja … “ ishte botuesi i vetëm institucional ishin krejt tjetërfare me këto të sotmet. Unë nuk kam pasë rastin të ballafaqohem me këtë proces, por sipas rrëfimeve të kolegëve shkrimtarë, redaktorë e drejtorë, të asaj kohe që kanë punuar në “ Rilindje “, botimi i librit është bërë me punë ekipore- zingjirore. Çdo gjë është bërë sipas një hierarkie, prej të madhit.
Sot çdo gjë bëhet ndryshe. Tregohet për raste, kur shkruesi nuk e njeh shkrimin e tij, pasi ai shkrim ka kaluar nëpër “ procesin e botimit “. Çdo gjë është komercializuar, prandaj ka pak libra të bukur e më pak botues korrektë.
Kritika letrare
*Po për kritikën letrare çfarë mendoni kemi kritikë të mirfilltë objektive dhe korrekte?
I. Ibishi Po, ka kritikë të mirëfilltë letrarë, por ata nuk merren me “ gjëra të vogla “.
E mos të flasim për libra të autorëve të rinj që nuk i njeh çarshia letrare, ose që nuk kanë para për të promovuar librat e tyre.
Është një mentalitet banal i përdhosjes pa argumente të vlerave: çdokush që është fillestar me libër nuk di të shkruajë! Mjafton të pëshpëritet nëpër koluare se filan libri i filan autorit dhe filan botuesit, nuk ka vlera të mirëfillta dhe, e pat…! Ndërsa përpara, prapë po u referohem njerëzve të dikurshëm të “ Rilindjes “, ishin recensentet dhe redaktorët që paguheshin për punën e tyre, ata që i vlerësonin dorëshkrimët. Dhe kur kryhej kjo pasonte shkrimi afirmativ, reklamues në gazetë për librin e ri të botuar. Sot çdoherë fjalë të mira për librin edhe më të keq. Një promovim jo i artit, po i emrit, një promovim i autorit. S’ka kritere, kur ke para!
*Ju përpos që merreni me shkrime bashkëpunoni edhe me revista të ndryshme që dalin në Kosovë, na thuani përpos shkrimeve e recensioneve çfarë tjeter shkruani në këto gazeta?
I. Ibishi Tashti nuk bashkëpunoj me asnjëren prej tyre. Ende kam besim se ata të “ Kohës ditore “ do të më botonin në faqet e “ Shtojcës … “ ndonjë tufë me poezi a ndonjë tregim të shkurtër. Nuk kam kohë, as elan.
*Ti kthehemi pak profesionit tuaj, jeni mësimdhënës i gjuhës i gjuhës dhe letërsisë shqipe, punoni mësimdhënës, na thuani sa është i dashur profesioni i mësuesit meqenëse në biografinë tuaj lexova se më 7 mars të vitit shkollor 2007/2008 jeni radhitur ndër mësimdhënësit më të mirë. Komenti i juaj?
I. Ibishi Profesioni, çfarëdo qoftë, është vetë jeta e njeriut. Me këtë profesion jam takuar pa shumë ambicie dhe shpresë se do të më sillte diçka prodhimtare, por me kohën çdo gjë u vu në rregull. Sot jam i lumtur që punoj me nxënës, edhe pse kjo punë nuk paguhet…Sidoqoftë, gjatë gjithë jetës kam punuar me vetëmohim dhe, kështu do të punoj derisa të kem shëndet të mirë.
Në vitin shkollor 2007/ 2008, me rastin e 7 Marsit- Ditës së Mësuesit, Ministria e Arsimit e Kosovës me propozimin e Drejtoratit për Arsim e Kulturë të Prishtinës, më radhiti në mesin e mësuesve më të mirë të vitit. Ka ende njerëz që çmojnë vlerat e nëpunësve të tyre! Të drejtën, kjo mirënjohje më gëzoi.
*Ti kthehemi edhe njëherë krijimtarisë suaj, në vitin 2008 botuat librin me kritika letrare “Magjia e shkrimit dhe përjetimi i leximit”, na thuani për impresionet tuaja lidhur me librat që i keni shqyrtuar branda kopertinave të këtij libri?
I. Ibishi Nuk e kam dashur kritikën letrare, por nevoja të bën mjeshtër, kanë thënë. Kur isha i ri pata lexuar diku se me kritikë letrare merreshin ata krijues që kishin dështuar në gjetjen e vetvetës në poezi a prozë dhe e dyta, mendoja si mund ta vlerësonte dikush shkrimin tim dhe t’ia qëllonte se qfarë kam dashur të them, kështu disi … nuk besoja… kjo më dukej si punë magjistari a e ndonjë parashikuesi të të ardhmes! Po nuk ishte kështu. Këtë e vërejta me kalimin e kohës.
Në kohën, kur Mehmet Kraja e redaktonte Shtojcën për kulturë, në “ Koha ditore “, unë dërgoja për çdo javë ndonjë tufë poezish, apo tregim të shkurtër, por ishte e pamundur të më botoheshin të gjitha këto shkrime. Një ditë Mehmeti më tha: Ibro, ti po lexon se po lexon, e këtyre botimeve ua bëj nga një paraqitje ne gazetë, sepse nuk ka mundësi të të botoj poezi a tregim për çdo javë, se nuk je vetëm ti shkrimtar!
Më pëlqeu ideja dhe, pranova këshillën e Mehmetit dhe, ia pash hajrin. Edhe merrja ngapak para, edhe prej këtyre shkrimeve që botoja në Shtojcë, bëra librin “ Magjia e shkrimit dhe përjetimi i leximit “. Aty kam shkrime për libra të njohur të shkrimtarëve të njohur, për libra të miqvë të mi, kam rilexime dhe të gjithë këta i kam matur me kutin tim dhe i kam dekoruar me pak poetikë. Jam munduar të jem korrekt, por arti i shkrimit është më shumë subjektiv, prandaj edhe vlerësimi mund të del subjektiv.
Sidoqoftë, unë jam i knaqur me punën time në këtë libër.
*Ju jeni ndër bashkëthemeluesit e Klubit Letrar “Nositi” të Dardanës, na thuani diçka për veprimtarinë e Klubit atëherë dhe sot?
I. Ibishi Eh, po më pyet për diçka, si ta zëmë, të krahasoj natën me ditën. Themelimi i “ Nositi- t “ ishte simbolikë. Atëherë, duhet të improvizonim se jemi gjallë, se dimë të bëjmë kulturë, se kemi krijues … Duhej ta “ ushqenim “ popullin edhe në këtë mënyrë. Ishim të zhveshur nga çdo rregull institucional. Qysh atëherë na kishin shpallur të vdekur, e ne duhej të thonim të kundërtën.
Pas lufte, “ Nositi “ u ngjall bashkë me aktivitete të ndryshme. Tashti, revista letrare “ Nositi “ krahasohet pa ngurim me simotrat e tij në Kosovë e më larg. Ka aty njerëz që dinë çfarë bëjnë. Ata, në kuadër të “ Nositi-t “ afirmuan shumë pena të kësaj ane dhe botuan libra të autorëve të po kësaj treve.
Prej këtu, përshëndes Nexhatin, Sinanin, Azeminen, bacën Daut e të tjerët që me përkushtim të pamohueshëm udhëheqin klubin, po edhe aktivitete të ndryshme kulturore në Dardanë.
*Na thuani diçka për planet e juaja në rrafshin krijues në të ardhmen?
I.Ibishi Unë kam pushuar së shkruari aktivisht. Mund të shkruaj në të rrallë ndonjë poezi,kur nuk kam nga t’ia mbaj. Kaherë e kam vërejtur se është e pamundur të tejkaloj shkrimin tim, të tejkaloj librat e mi të shkruar e pasi nuk mund të bëj diçka më interesante, më të bukur, më të lexueshme, nuk po e provoj më. Tashti nuk lexoj as gazetën. Kur kam kohë dhe nevojë lexoj ndonjë roman extra, shikoj në televizor ndonjë film dramë dhe shkëmbej dhe vlerësojmë shkrime të miqve në Fcb.
E kam lëshuar në Ler … hahahaaaaa!
Megjithatë, kam edhe ca punë pa bërë. Kam ende të pabotuar librin me tregime për fëmijë “ Hajni topi dhe peshqit “, sepse nuk po i del nafakë. Më patën premtuar ata të Drejtoratit për Arsim e Kulturë të Prishtinës, por deri më tashti asnjë lajm, asnjë fjalë…
Tjetër, librit tim më të mirë, “ Shiu për kërpudha “ që ma sakatuan, më duhet t’ia kthej dinjitetin. Më duhet ta përgadis sërish për botim duke i shtuar edhe ca tregime të reja. Po parasegjithash më duhet të gjej donatorin a donatorët.
Përshëndes të gjithë lexuesit e revistës “ Perspektiva “. Ndërsa për intervistuesin dhe stafin e revistës, një falënderim miqësor. Suksese!
